ZANA e MALIT: eshte krijese mitologjike shqiptare me veti teper origjinale autoktone dhe e krahasueshme me teper me figura te tilla ballkanike dhe malore te gadushullin ballkanik dhe eshte mjaft larg e krahasueshme me Artemiden e grekeve, Dianen e romakeve.Veshtire mund te shkohet tek nje krahasim deri te Thana e ilireve.
Sipas tradites ato kane dy karaktere: i zbutur i cili ndihmon kreshniket ne beteja dhe karakteri idhnak i cili nguros kur i'u prishet qetesia.Briret e dhive te egra jane jane mbrojtja dhe dobesia e zanave.
Zanat ruajne territoret e veta me xhelozi dhe ngurosin ata qe ju prishin qetesine apo i befasojne kur jane duke lozur neper livadhet e maleve.
Ndaj dhe eshte bere zakon te behet zhurme kur shkon ne male , per ardhjen e njeriut.
Zana eshte simboli i plleshmerise, rrjedh nga fjala shqipe shtatezene.