GJUMI

Gjumi

Pothuajse gjdo natë, te njejten kohë, ju shihni oren, filloni te pregatiteni për te fjetur. Shtriheni ne krevat, me drit shkymyn dhe symbyllur prisni qe ndjenjat e pergjumjes t'u perfshijn dhe t'u coje ne ate gjendje ku ju do te kaloni rreth 8 ore gjumë. Afersisht një te treten e jetes suaj e kalni ne gjumë, kjo do te thot rreth 25 vjet. Ju thjesht e konsideroni gjumin si një te vertet te pashmangshme, perderisa ju flni pak a shumë rregullisht gjdo ditë.

Dy tipet e gjumit

për her te pare u emrtuan me 1953. Ky ishte viti kur eugene Aserinsky dhe Nathanait Kleitman te Cikagos njoftuan se periodikisht gjat gjumit syte levizon shumë shpejt, lart e posht nen kapake. Ky aktivitet i quajtur LSHS(levizje e shpejt e syve) tregonte një tip gjumi qe ishte shumë aktiv, krahasuar me atapat e tjera me pasive te gjumit, te quajtura gjumi me LJSHS(levizje jo e shpejt e syve). Deri ate koh shumica e shkenctareve e kishin konsideruar gjumin si një fenomen plotesisht pasiv.
Etapt e gjumit me LJSHS- regjistrimi i aktivitetit te valeve trurore quhen elektrocefalogram (EEG), kto tregojn se ka kater etapa te veqanta te gjumit nganjeher keto quhen gjumi me vale te ngadalshme ose gjumi klasik, meqe kjo është idea klasike për ate çka është gjumi. Kur biem te flejm çdo natë kalojme neper kater etapat e gjumit LJSHS, quhen etapat 1, 2, 3 dhe 4.
Etaoa 1- është kalimi nga shtedosja te gjumi i plakte. EEG-ja karakterizohet nga aktiviteti theta" duke pasur një frekuenc prej 4-6 Hc. Personi qe fle është e pergjumje dhe munde te kete imazhe pamore qe gjaje me teper me halucinacione se sa me endrra syhapur. Ai mund te zgjohet me lehtesi dhe munde te ndikohet nga nxites te jashtem si p.sh. je telefon qe tingellon.
Etapa 2- permban poashtu tinguj "theta" dhe karakterizohet nga boshte gjumi, qe jane shperthime te shkurta valesh prej 12-14 Hc. Ne rreth 50% te gjumit e kalojm ne etapen 2.
Etapa 3- munde te permbaje ende boshte gjumi por gjithashtu fillon te shfaqe aktivitete delta.
Etapa 4- e quajtur shpesh gjumë i thelle. Ne kalojm afersisht 15% te gjumit tone ne etape 4. është shumë e veshtir te zgjosh dike ne kete etap dhe kur e bejm kete, personi ka prirjen te jete si i keputur dhe nuk funksionon plotesisht. Te folurit ne gjumë, te ecurit ne gjumë, trembja natën, urinimi ne shtrat te gjitha ndodhin kryesisht gjate etapes 4.

Karakteristika te caktuara jane te zakonshme ne gjumin me LJSHS, syte munde te levizin ngadal nga njera ne tjetren. Ritmi i zemres ngadalesohet tensioni i gjakut ulet pak, frymemarrja është e ngadalshme dhe e rregullt (ne ket koh ndodh gerhitja).

Gjumi me LSHS- gjumi me levizje te shpejt te syve, shpesh quhet gjumi i endrrave, gjumi aktiv ose gjumi paradoksal, sepse këtu ndodh enderrimi. Syt levizin shpejt lart e posht. Ritmi i zemres behet i ndryshueshem. Ka levizje periferike te fytyres dhe gishtave, por jo muskujt e medhenje jane plotesisht te paralizuar. Duke i pare keto tipare ne arrijm ne perfunim se gjumi me LSHS është vertet një gjendje aktive e fjeturit.
gjumi LSHS konsiderohet si gjumi i endrrave meqe pjesa me e madhe e enderrimit ndodh ne ket etape. william C. Demetri ne një studim njoftoi se personat kujtonin endrrat deri ne 83 % te rasteve. Ndersa kur zgjoheshin nga gjumi me LJSHS ata mund te tregonin endrra vetem ne rreth 14% te rasteve.
[align=center]

Modelet kohore te gjumit

Ndonese egzistojn ndryshime te medha, shkennctaret kane zbuluar se shumica e njerezve paraqesin një model te perbashket te fjetjes, gjat gjith jetes se tyre. I posalinduri fle deri ne 16 ore ne ditë, zakonisht ne seansa te shkurta te shperndara neper 24 oret. Ne moshen 2 deri 5vjecare, femijet flejne rreth 11ore ne dit, duke perfshire edhe një sy gjumë prej një ore gjate dites. Gjate moshes 6 deri16 vjecare koha e pergjithshme e gjumit shkon nga mesatarja 11ore ne rreth 8 ore për natë dhe mbetet ne rreth 8 ore gjate pjeses me te madhe te moshes se rritur.